عملیات روانی امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در دوره جدید

عملیات روانی نقش اساسی در پیشبرد سیاست ضد ایرانی امریکا دارد. انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری این کشور، سیاست‌های آن را با توجه به تصمیم‌گیری‌های نامتعارف وی دست‌کم در ظاهر متفاوت از قبل ساخته است. بسیاری از نویسندگان در غرب، تصمیم‌گیری‌های ترامپ در داخل امریکا و به‌خصوص در روابط بین‌الملل را ناشی از چگونگی شخصیت و شکل‌گیری آن از دوران جوانی تا امروز ارزیابی می‌کنند. ترامپ در مدت ریاست جمهوری خود با همه کشورها و دولت‌ها درگیر شده است. روسیه، چین، کره شمالی، اتحادیه اروپا، کانادا، کوبا و اغلب کشورها در امریکای لاتین، ترکیه و ایران در فهرست تقابل رئیس جمهور امریکا قرار گرفته‌اند. جنگ تجاری او به روایت اغلب کارشناسان اقتصادی در غرب،‌ اکنون در سراسر مناطق جهان فراگیر شده است. ترامپ در این جنگ امتیاز نمی‌دهد اما سهم بزرگ می‌خواهد.

دكتر سيدمحمدرضا رشیدی آل‌هاشم

چكيده

هدف مقاله حاضر مطالعه و معرفی آسيب‌هاي ناشي از كاهش جمعيت در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و امنيتی در جمهوري اسلامي در دهه‌های اخیر است. روش اين مقاله، اسنادي، جمعيت‌شناختي و كتابخانه‌اي است كه كاهش جمعيت و آسيب‌هاي ناشي از آن، در مقوله‌هاي پيري جمعيت، كاهش باروري و سبك زندگي غربي مطالعه شده است. آمارهاي سرشماری‌هاي اخیر كشور، بيان‌گر كاهش جمعيت از 1/2، یعنی پایین‌تر از میزان لازم برای تجدید نسل بود كه نشان‌دهنده كاهندگي جمعيت و پايين بودن باروري است. در سرشماری سال 1395، این رقم به 24/11 کاهش یافته است. برآيند این پژوهش پيري جمعيت است، به‌گونه‌ای كه افزايش پيري جمعيت در ايران در بازه زماني بيست‌ساله از رقم 7% به رقم 14%0 افزایش مي‌یابد و با روند كنوني در سال 1420 رقم پيري جمعيت به 22 % مي‌رسد. بر این اساس، كشور به‌زودي با پیامدهایی مانند افزایش هزينه‌هاي رفاه و خدمات بهداشتي ناشي از سالمندي جمعيت روبه‌رو می‌شود. پايين آمدن آمار ازدواج و افزايش سن ازدواج از 18 به 5/23 سال براي دختران و همین‌گونه تجرد قطعی بخشی از جمعیت دختران در سن باروری و رواج فرهنگ تك‌فرزندي، نقشه و طرح استعماري مي‌باشد و بيان‌گر سبك و شيوه زندگي فردگرايانه و انسان‌مدارانه است كه در جست‌وجوي رفاه، امكانات، ثروت و لذت مادي است و با سبك زندگي ديني مانند ايثار، گذشت، هم‌ياري و تلاش براي آسايش ديگران در تعارض است. همچنین اشتغال زنان با هدف استقلال مالي از آقايان در جهت اقتدار جنسيتي در سبد فرهنگي زندگي دنيامدارانه غرب قرار دارد. برروی هم‌، تغيير تركيب سني، جنسي و مذهبي نقشه دشمنان انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود.

واژگان كليدي: كاهش جمعيت، امنيت پايدار، پيري جمعيت، باروري و سبك زندگي.

تورج زینی‌وند، روژین نادری

چکیده

عزّالدين المناصره، شاعر و ناقد فلسطینی‌تبار و از منتقدان فرهنگی سیاسی در حوزة ادبی است. وی، برخی از ادیبان و فرهیختگان راست‌گرای کمونیستی عرب‌زبان را به همکاری با امریکا و رژیم صهیونیستی متهم ساخته و معتقد است: افرادی همچون "محمود درویش"، "سمیح القاسم" و "توفیق الزياده" از جمله قربانیان نقشه‌های جاسوسی و سیاست‌های حکومتی هستند. این نسل، گرچه شعار "هنر برای هنر" می‌دادند، اما مانند متفکران لیبرال‌سرمایه‌داری، آثار خود را در چارچوب هدف‌گذاری‌های امنیتی بلوک غرب آفریدند. مجلة "شعر" و "الحوار" نیز دو مجلة عربی در لبنان هستند که مؤلف آنها را به همکاری با سازمان سیا و حمایت مالی و تأمین بودجه از سوی این سازمان منسوب کرده و معتقد است این دو مجله، پیش از آنکه مجلاتی ادبی باشند، مجلاتی سیاسی هستند که اهداف خود را در پس فعالیت‌های ادبی- فرهنگی، پنهان کرده‌اند. مقالة حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به معرفی و تحلیل آرای مؤلف پرداخته است.

واژگان کلیدی: امپریالیسم فرهنگی، سازمان سیا، ادبیات عربی، عزالدين المناصره.

قربانعلی قربان‌زاده‌سوار، هاشم ناطقی

چکیده

جنگ نرم، تنش و مخاصمه‌ای شدید بین کشورهاست که مشاجره‌های دیپلماتیک، عملیات روانی، مخاصمه‌های ایدئولوژیک، جنگ اقتصادی، رقابت‌های همه‌جانبه و مانورهای سیاسی برای کسب و تحکیم قدرت خود و تضعیف و تخریب حریف، از مختصات آن به شمار می‌رود. قدرت نرم در بعد داخلیِ نظام‌های سیاسی به واسطۀ مشروعیت سیاسی دولت ایجاد می‌شود و با افزایش اعتماد، وفاق و همبستگی ملی، افزایش می‌یابد. استحالۀ فرهنگ و اقتدار سیاسی جامعه و نظام سیاسی از طریق نرم‌افزارهای مختلف، نقش اصلی را در تضعیف مشروعیت و فروپاشی نظام‌های سیاسی ایفا می‌کند. کشوری که دارای فرهنگ سیاسی، ایده سیاسی و سیاست خارجی جذاب باشد، می‌تواند بر فرهنگ، سیاست و الگوهای اجتماعی و سیاسی کشورهای دیگر تأثیر بگذارد و ارادۀ خود را به شکل غیرمستقیم بر آنها تحمیل کند. فرآیندهای جنگ نرم در همۀ ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی باعث کاهش دامنه و میزان قدرت، کارآمدی، مشروعیت و اعتبار دولت‌ها و بازیگران نظام بین‌الملل می‌شود. به‌طور کلی، اگر تولید مشروعیت یکی از عناصر و نشانه‌های قدرت نرم به شمار ‌رود، مشروعیت‌زداییِ ساختاری و کارکردی یکی از شاخص‌های جنگ نرم تلقی می‌شود. این مقاله با بازخوانی مفهوم جنگ نرم و استخراج اصل مشروعیت به‌مثابه رکن اساسی حاکمیت، تضعیف مشروعیت سیاسی را مقدمه‌ای برای اضمحلال حکومت برمی‌شمارد.

واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، مشروعیت سیاسی، تضعیف مشروعیت سیاسی نظام‌ها.

نویسنده: سید محمدرضا خوشرو

ناشر: انتشارات اداره کل پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما

چاپ نخست: 1395

دکتر اکبر غفوری، یحیی جعفری ندوشن

چکیده

یکی از موضوعات مهم در عصر حاضر توجه به تغییر رویکرد نظام سلطه، نسبت به ایران از حالت سخت‌افزاری به نرم‌افزاری و اجرای عملیات روانی است. از سوی دیگر، تلاش نظام مقدس جمهوری اسلامی بر آن است که از حکومت علوی الگوبرداری ‌کند. از این‌رو، ضروری به‌نظر می‌رسد مقوله عملیات روانی و شیوه برخورد حضرت علی^(ع) به دقت مورد بررسی قرار گیرد؛ به‌خصوص که عصر حاضر شباهتی زیاد با دوران آن امام بزرگوار دارد. در حال حاضر نیز می‌توان مصادیقی از شخصیت‌های عصر حضرت را مشاهده کرد که شناختشان مستلزم بهره‌مندی از بصیرت علوی است و قرآن‌های بر نیزه‌ای در برابر جبهة حق صف کشیده‌اند که جز ولایت‌مداران، ناحق بودنشان را کسی نمی‌تواند تشخیص دهد. هدف این مقاله بررسی ترفندهای دشمن در عملیات روانی در مقابل امام علی^(ع) و راه‌های مقابلة حضرت با آنهاست. یافته‌های پژوهش بیان‌گر این است که دشمن در عصر آن حضرت با بهره‌گیری از تاکتیک‌های عملیات روانی از جمله فریب، تخدیر و تطمیع سعی در پراکنده ساختن یاران امام^(ع) داشت و البته تا حد زیادی هم موفق بود. همچنین امیرالمؤمنین^(ع) در مقابل آنان راهکارهایی چون تشجیع، ارعاب و افشاگری و از همه مهم‌تر بصیرت‌افزایی را به‌کار گرفت و با سپاه اندک ولی مخلص خود، در مقابل لشکر عظیم دشمن مقاومت کرد. روش پژوهش در این مقاله کتابخانه‌ای و از نوع توصیفی-تحلیلی است.

واژگان کلیدی: عملیات روانی، جنگ نرم، امام علی(ع)، دشمن‌شناسی.

مجتبی دولتی

چکیده

در این پژوهش سعی شده است با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که نخست، آیا بین گفتمان تجدیدنظرطلبی با گفتمان انقلاب اسلامی تعارض و تقابلی وجود دارد؟ دوم، اگر پاسخ مثبت است چه نقاط تعارض و تقابلی بین این دو گفتمان وجود دارد؟ به نظر می‌رسد مفاهیم اصلی و پیرامونیِ گفتمان تجدیدنظرطلبی در تعارض و تقابل اساسی با مفاهیم اصلی و پیرامونیِ گفتمان انقلاب اسلامی قرار دارد. در گفتمان انقلاب اسلامی مفهوم "حاکمیت الهی" در مقام دالِّ مرکزی و استکبارستیزی و ملازمت دین و سیاست و... به‌مثابه مفاهیم و دال‌های شناور مفصل‌بندی می‌شوند. در مقابل، مفهوم اومانیسم دال مرکزی و گفتمان تجدیدنظرطلب و پلورالیسم، سکولاریسم و... از جمله دال‌های شناوری هستند که پیرامون آن مفصل‌بندی می‌شوند. گفتمان تجدیدنظرطلبی در راهبرد استحاله و تضعیف اسلام ناب به‌‌منزله مؤلفه اصلی گفتمان انقلاب اسلامی، اقدام به اهانت به دین و احکام الهی، ولایت فقیه و... کرده است. همچنین قائل به، جداییِ دین از سیاست و پذیرش سکولاریسم، نفی مردم‌سالاری دینی و گذار به دمکراسی غربی و... است. از جمله مهم‌ترین نقاط تعارض و تقابل گفتمان تجدیدنظرطلبی با گفتمان انقلاب اسلامی می‌توان به تعارض و تقابل در نوع نگاه به اسلام، موضوع عدالت، استکبارستیزی و... اشاره کرد.

واژگان کلیدی: گفتمان، انقلاب اسلامی، تجدیدنظرطلبی.

رضا شاهقليان قهفرخی

چكيده

بازداشتن از راه خدا و عبودیت بر اساس آیۀ 19 از سورۀ هود(الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ‌اللَّهِ وَ يَبْغُونَهَا عِوَجًا) از کج و معوج نشان دادن آن توسط جریان باطل نشئت می‌گیرد، که شاید بتوان آن را مصداقی از جریان جنگ نرم دشمن  برشمرد. از این‌رو، هدف از این تحقیق، بررسی تحلیلی جنگ نرم از دیدگاه قرآن و نیز راهکارهای مقابله با آن، از دیدگاه این کتاب الهی می‌باشد. با توجه به ماهیت موضوع و در پاسخ‌گویی به پرسش‌، این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی برای بهره برده است. مقاله، از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش‌های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده‌ها نیز به شیوه کتابخانه‌ای– اسنادی، به‌ویژه بهره‌گیری از قرآن کریم مبتنی است. نتایج تحقیق نشان‌گر آن است که قرآن با مشخص کردن مفهوم جنگ نرم، انواع روش‌های جنگ نرم را مطرح کرده است که می‌توان به تعدادی از آ‌نها از جمله: روش افتراء، شخصیت‌سازی، ارتداد، شایعه‌سازی و تهدید و تحریم اشاره کرد. همچنین راهکارهای مقابله با جنگ نرم در کتاب خداوند بیان شده ‌است: توجه به تعالیم دین و رهبران آسمانی، بصیرت، توجه به کارکرد خانواده، تقویت روحیه و افزایش نشاط، صبر و تقوی، تقویت دانش دشمن‌شناسی، احیای امر به معروف و نهی از منکر، توجه به عوامل وحدت‌بخش، امید به آینده و تقویت بعد نظامی از جمله روش‌های قرآن در مقابله با جنگ نرم دشمنان است.

واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، راهکارهای مقابله، قرآن کریم.

هربرت لین؛ جکر

مترجم: دکتر محمدرضا آهنی

خلاصه

امریکا در توان نظامیِ متعارف رقیب هم­ترازی ندارد. لکن دشمنان آن به­سرعت در حال تغییر و رفتن به سوی بهره‌گیری از روش­های ناهمگون برای ورود به درگیری هستند. در بارة رایاورد (جنگ سایبری) به‌عنوان قلمروی که روش­های متعددی را در اختیار دشمنان برای مقابله با مزایای نظامی متعارف امریکا قرار می­دهد، بسیار نوشته­اند اما باید گفت توانمندی این کشور در تعقیب و پیگیری رایاورد در بیشتر موارد در حد و اندازة دیگر کشورهاست. مقالة حاضر ایدة "جنگ و دستکاری اطلاعات و نفوذ" (جودان) در فضای مجازی[2] را به عنوان شکلی از درگیری یا مقابله مطرح می­سازد که در آن امریکا و به‌طور کلی کشورهای غربی آسیب­پذیری خاصی دارند و در مقایسه با متخاصمان متخصص در این نوع درگیری از توان لازم برخوردار نیستند. جودان بهره‌گیری عامدانه از اطلاعات علیه دشمن است تا آن را به اشتباه انداخته یا گمراه سازد و شاید بتواند در انتخابات و تصمیم‌های دشمن نفوذ کند. این نوع جنگ یک فعالیت خصمانه است یا دست­کم اقدامی است که طرفین درگیر با منافع ناهمسو وارد آن می­شوند، اما این عمل، جنگ به مفهوم تعریف شده در قوانین بین­الملل یا نهادهای محلی نیست. جودان در فضای مجازی از فناوری‌های مدرن ارتباطی بهره می­گیرد تا به مزایای حاصل از ارتباط فراوان، پنهان­کاریِ اندک، ناشناسی بسیار و تولید و مصرف محتوای اطلاعاتی با هزینة ناچیز دست یابد. برخی رویکردهای مقابله با جودان نتایج اندک لکن به لحاظ دفاعی ارزشمند در پی دارند. اما برروی‌هم راه‌حل­های مناسبی برای مقابله با این نوع جنگ در مقیاس وسیع در جوامع آزاد و دمکرات وجود ندارد. از این‌رو طراحی تاکتیک­ها و واکنش­های جدید ضروری است.

دکتر حجت‌اله مرادی

اصغر متشکر آرائی

چکیده

شایعه‌ گزاره‌ای با منبعِِ ناموثق است، از همین روی یافتن منبع نشر آن اغلب دشوار یا ناممکن است. با وجود این، گاهی اثر شایعه بسی فزون‌تر و فراگیرتر از تأثیرات حاصل از رسانه‌های رسمی است؛ چه، شایعه اغلب در فضای رکودی رواج می‌یابد که عاملان عملیات روانی با بهره‌گیری از فنون و تاکتیک‌هایی همچون تاکتیک تبخیر آن را پدید آورده‌اند. در چنین فضایی عطش شهروندان برای کسب آگاهی آنچنان افزایش می‌یابد که آنان شبه واقعیت‌ها را واقعیت و اقوال ناموثق و اغلب دروغ‌ها را واقعیت تلقی می‌کنند. اما اینها تنها بخشی از واقعیت مربوط به شایعه را نمایان می‌سازد؛ چه گاهی شایعه خود به رسانه‌ای تبدیل می‌شود که به هماوردی با رسانه‌های رسمی می‌پردازد. چنین اهمیتی موجب شده است تا کارگزاران عملیات روانی از شایعه به منزله ابزار و روشی برای تخریب روحیه حریف، برآشفتن توده‌ها و تحقق سایر اهداف و مقاصد خویش بهره گیرند.

واژگان کلیدی: شایعه، رسانه ناموثق، مجاب‌سازی، تخریب روحیه، بحران.

آرمین امینی

چکیده

میزان نفوذ یهودیان صهیونیست در اقتصاد جهانی رو به فزونی است. بسیاری از شرکت‌های اقتصادی جهان با صهیونیست‌ها همکاری دارند و بخش اعظمی از گردش‌ مالی این شرکت‌ها به جیب یهودیان صهیونیست سرازیر می‌شود. این شرکت‌ها نقشی پررنگ در گردش مالی جهان دارند. بسیاری از یهودیان در سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی نظیر سازمان تجارت جهانی، صندوق بین‌المللی پول، بانک عمران بین‌الملل و ... عضویت دارند و مناصبی مهم را در این سازمان‌ها بر عهده گرفته‌اند. همچنین قریب به ۸۰ درصد ثروت و امکانات ساختار اقتصادی امریکا در انحصار اقلیت اندک سرمایه‌داران یهودی - صهیونیستی این کشور قرار دارد. این مقاله ضمن بررسیِ میزان نفوذ صهیونیزم در اقتصاد جهانی، در پی روشن ساختن چرایی و ریشه‌یابی علل پیدایش این موضوع است.

واژگان کلیدی: صهیونیزم، پروتکل‌های صهیون (یهود)، اقتصاد بین‌الملل.