دکتر حجت اله مرادی

وهابیت نام فرقه‌ای است که با تکیه بر مبانی و آرای اهل سنت به وجود آمد و درباره اندیشه‌ها و اعمال و رفتار شرعی به نظریه‌سازی پرداخت. می‌توان ریشه تفکرات وهابیت را در فتاوا و آرای ابن‌تیمیه یافت؛ اما به ظاهر و به قول معروف بنیانگذار و مبلغ رسمی وهابیت محمدبن عبدالوهاب است که در نیمه اول قرن دوازدهم هجری قمری ظهور کرد و به بازسازی افکار ابن‌تیمیه پرداخت. وی به عنوان مجدد تفکرات سلفی در اثر همکاری با یکی از فرمانروایان منطقه نجد به نام محمد بن مسعود مسبب حضور سیاسی نظامی و عقیدتی اندیشه‌های سلفی در منطقه نجد و حجاز گردید و توانست این عقاید را در بزرگ‌ترین پایگاه اسلام (مکه مکرمه و مدینه منوره) حاکم سازد و با برپاکردن جنگ‌های خانمان‌سوز و ویران‌گر در مدتی کوتاه با پیوند با حکومت استعمارگر انگلیس و سپس امریکا به مهم‌ترین عامل استکبار در جهان اسلام تبدیل شود.

مهدی کاظمی

چکیده
گسترش بی‌سابقه بهره‌گیری از تلفن‌های همراه هوشمند و البته به‌کارگیری نرم‌افزارهای متنوع شبکه اجتماعی در این نوع گوشی‌ها، به واسطه سهولت به‌کارگیری و البته هزینه‌های اندک آن، دسترسی کاربران به این فناوری و امکانات آن را به گونه‌ای حیرت‌آور افزایش داده است. با توجه به اهمیت، نقش، شکل و نوع تعاملات انسانی در شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی، هنجارهای حاکم بر کنش‌های افراد و در یک کلام فرهنگ یک ملت از یک سو و طراحی، گسترش و کنترل شبکه‌های اجتماعی مجازی از سوی مراجعی خاص و شناخته شده، همچنین جوان بودن نسبی جمعیت ایران و رونق بهره‌گیری از این وسایل ارتباطی در کشور، به نظر می‌رسد بررسی تأثیرات منفی و آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی بر قدرت نرم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان داعیه‌دار مبارزه با ظلم در جهان، با اهداف و آرمان‌هایی متعالی و در تلاش برای پایه‌گذاری تمدن نوین اسلامی، از اهمیتی بسیار برخوردار باشد. از این‌رو، مقاله حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب از طریق مرور ادبیات موجود در این حوزه به رشته تحریر درمی‌آید، در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش اصلی است که "آسیب‌های گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران چیست؟"
واژگان کلیدی: شبکه  های اجتماعی مجازی، قدرت نرم، جمهوری اسلامی ایران.

مهدی امانت بهبهانی

چکیده
یکی از ویژگی‌های بارز جامعه ایرانی در طی قرن‌ها نامتجانس بودن بافت جمعیتی آن به لحاظ قومیتی، زبانی و طایفه‌ای بوده است. هرچند دو ویژگی مسلمان و ایرانی بودن از چنان مطلوبیت و چسبندگی‌ای برخوردار است که در بیشتر مواقع قومیت‌های ایران را زیر یک چتر جمع نموده است و همواره اقوام ایرانی با یکدیگر و با نظام سیاسی مرکزی در هم‌گرایی به سر برده‌اند، اما در تاریخ معاصر در بعضی برهه‌ها با دخالت دشمنان و ابرقدرت‌ها شاهدیم که ضمن بروز بحران‌های قومی در کشور، هم‌گرایی به واگرایی قومی بدل شده است. فعالیت دشمن در زمینه ایجاد بحران و منازعه قومی در ایران را می‌توان به دو بخش اقدامات سخت و اقدامات نرم دسته‌بندی نمود. در حوزه اقدامات سخت دشمن با پشتیبانی سیاسی، اقتصادی، نظامی و لجستیکی از بعضی اقوام، به دنبال به میدان منازعه آوردن آنها با یکدیگر و با نظام سیاسی است تا بتواند با اعمال فشار، خواسته‌های نامشروع خود را بر نظام سیاسی تحمیل نماید، اما در بخش اقدامات نرم که به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی از سوی دشمنان شاهد آن هستیم، دشمن به دنبال تغییر فضای ذهنی و روانی قومیت‌هاست. در این شیوه دشمن با روش‌ها، ابزارها و تاکتیک‌های متنوع جنگ نرم به‌ویژه در قالب جنگ رسانه‌ای به دنبال ایجاد فضای بدبینی، یأس، ناامیدی و بی‌اعتمادی نسبت به‌نظام سیاسی در ذهنیت اقوام ایرانی است تا ضمن ایجاد شکاف‌های اجتماعی در ایران، انقلاب اسلامی را از سرمایه بزرگ اجتماعی محروم سازند. این تحقیق بر آن است تا ضمن بیان و بررسی اقداماتی که دشمن در حوزه جنگ نرم به‌منظور ایجاد شکاف بین اقوام ایرانی و حاکمیت انجام می‌دهد، راهکارهای مناسبی در راستای مقابله با این اقدامات ارائه دهد.
واژگان کلیدی: قومیت، بحران قومی، هم‌گرایی قومی، جنگ نرم، اقدامات نرم.

مصطفی محمدی

چکیده
بی‌تردید، پایه‌های اعتقادی جمهوری اسلامی ایران، بر تفسیری ناب از اسلام استقرار یافته است که لازمه تحقق آن در جامعه، تأمین امنیت در ابعاد گوناگون آن به‌شمار می‌رود. امنیت، زمینه‌ساز و پیش‌فرض ضروری تمامی پیشرفت‌ها و تحولات اجتماعیِ مثبت محسوب می‌شود؛ از این‌رو، تأمین آن مهم‌ترین مسئله کارگزاران جمهوری اسلامی ایران است. برای دست‌یابی به این مهم، باید تصویری جامع از گفتمان امنیت نرم اسلام در عرصه عمل در اختیار داشت که مصداق عینی آن را در دولت نبوی می‌توان مشاهده کرد. در این نوشتار تلاش شده امنیت نرم اسلامی با تأکید بر حکومت نبوی تبیین شود. امنیت نرم در دوران پیامبر(ص)، به منزله ابزاری برای حمایت از جامعه مسلمان مدینه، تأمین امنیت حکومت و کاهش حداکثری چالش‌های محیطی، در قبال دیگر بازیگران به کار گرفته شده است. به منظور تبیین این مسئله از دیدگاه اسلام, ابتدا به تعریف امنیت نرم و انطباق آن با شرایط دوران پیامبر(ص) پرداخته شده، در ادامه به مبادی، اصول، ابزار، ماهیت و کارکرد امنیت نرم در اسلام اشاره گردیده است. در بخش پایانی نیز به منظور بهره‌برداری عملی و کاربردی کردن نوشتار به مقایسه بین امنیت نرم در اسلام و برنامه‌ها و عملکرد جمهوری اسلامی پرداخته شده، راهکارهایی برای استقرار امنیت نرم در جامعه ایران عرضه شده است.
واژگان کلیدی: اسلام، امنیت نرم، جمهوری اسلامی ایران.

ایمان عمویی

چکیده
با آگاهی یافتن نسبت به چگونگی ایجاد اطلاعات توسط رسانه‌ها و به‌خصوص اینترنت، حتی کودکان نیز قادر خواهند بود، در دنیایشان خودمختاری بیشتری داشته باشند. به علاوه معلمان و استادانی که مهارت‌های سواد رسانه‌ای را کسب می‌کنند، می‌توانند به اشاعه‌دهندگان اطلاعاتیِ تأثیرگذارتری تبدیل شوند و فاصله میان برنامه‌های آموزشی و اجتماعی را از میان بردارند و سرانجام به مصرف‌کنندگان و مخاطبانی منتقد و تیزبین‌تر تبدیل شوند. در این مقاله تلاش شده است که تأثیرات رسانه در ایجاد تعارض و شکاف عاطفی بین نسل‌ها و پر کردن این شکاف به وسیله افزایش سواد رسانه‌ای، مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد. در پایان ضمن نتیجه‌گیری، چند پیشنهاد با هدف عمق‌بخشی به نظام تربیتی و معلمان در مقام نقش‌آفرینان فرهنگی ارائه شده است.
واژگان کلیدی: سواد رسانه‌ای، نظام تربیتی، ارتقاء سواد رسانه‌ای، فناوری.

شهاب‌الدین حجازی

چکیده
چالش فرهنگی را می‌توان، شرایط و وضعیتی جدید تعریف نمود که افکار، اعمال، بایدها و نبایدها، هنجارها، ارزش‌ها و نظام اعتقادات جامعه مشتمل بر سنت‌ها، آداب و رسوم، مذاهب، ایدئولوژی، تشریفات مذهبی، میراث، زبان و همه عادت‌ها یا دیدگاه‌های مشترک دیگر مورد هجوم بیرونی قرار گرفته و حفظ تعادل آن دشوار شده و پشت سر گذاشتن آن مستلزم تلاشی سخت و سرنوشت‌ساز ‌باشد. بر این اساس، گسترش روزافزون بازی‌های رایانه‌ای به دلیل برخورداری از ویژگی‌های تعاملی، سهولت دسترسی و جذابیت‌های سرگرمی‌ساز آن در بین کاربران به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. بیشتر این بازی‌ها توسط شرکت‌های غربی و متأثر از خاستگاه فرهنگی ویژه آن و بسیاری نیز با اهداف شیطنت‌آمیز به منظور تخریب بنیان‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی سایر کشورها به‌ویژه جامعه مسلمانان تولید شده، روانه بازار گردیده و چالش‌های فرهنگی دشواری را در این جوامع پدید آورده است. هر چند در این میان به آثار و پیامدهای مفید این پدیده نمی‌توان بی‌توجه بود، لیکن بهره‌گیری از قابلیت‌های این ابزار و بهره‌مندی حداکثری از مزایای آن همچنین تأثیرپذیری حداقلی از آثار و پیامدهای مخرب جسمانی، روانی، اجتماعی و فرهنگی آن، مستلزم برنامه‌ریزی دقیق مسئولان، متولیان فرهنگی و برنامه‌سازان فرهنگی و هنری بر اساس سبک زندگی ایرانی- اسلامی و هوشیاری بسیار زیاد کاربران ایرانی می‌باشد. این مقاله می‌کوشد از جنبه‌های مختلف به آثار و پیامدهای بازی‌های رایانه‌ بپردازد و ضمن آسیب‌شناسی، راهکارهایی نیز به منظور کاهش پیامدهای منفی این‌گونه بازی‌ها و نحوه بهره‌مندی از فواید آن پیشنهاد دهد.
واژگان کلیدی: فرهنگ، چالش، چالش فرهنگی، فضای مجازی، بازی‌های رایانه‌ای.

جمال‌الدين ناصري

چکیده
جمهوري اسلامي ايران از آغاز شكل‌گيري نظام سياسي خود قصد داشته است كه شكل جديدي از اعمال و محدود شدن قدرت را سامان‌دهي كند. نقد مديريت جهاني و هژموني ليبرال دمكراسي، حمايت از جنبش‌هاي اسلامي-  انساني و ظلم‌ستيزي در دكترین سیاست خارجی ایران، توجيه‌كننده توجه به افكار عمومي در سطح بين‌الملل مي‌باشد. ايران بعد از نزدیک به چهار دهه از استقرار جمهوري اسلامي، داراي اعتباري در ميان كشورهاي منطقه و دنيا است، اين نوشتار قصد دارد دیپلماسی رسانه‌ای جمهوري اسلامي ايران در بیداری اسلامی، به عنوان یکی از ابزارها و روش‌های دیپلماسی عمومی جمهوري اسلامي ايران مورد ارزيابي و آسيب‌شناسي قرار دهد. تمركز اصلي اين نوشتار بر ديپلماسي رسانه‌اي ايران است، اينكه چگونه ايران اهداف، ابزارها و توان خود را در تحولات قرن بيست‌و‌يكم در مورد بيداري اسلامي پياده كرده است. اين نوشتار تحليلي است از ديپلماسي رسانه‌اي ايران و سازوكارهاي آن در محيط بين‌الملل به قصد همسو نمودن حركت‌هاي مردمي جهان عرب و در آخر نيز راهكارهايي براي فعال‌تر شدن ديپلماسي رسانه‌اي ايران ارائه خواهد شد.
واژگان كليدي: دیپلماسی عمومی، ديپلماسي رسانه‌اي، بيداري اسلامي.

احمد علی نظری‌نژاد

چکيده
رسانه‌های جمعی با توجه به حجم چشمگیر مخاطبان خود از جمله مهم‌ترین ابزارهای تأثیرگذار در حوزه فرهنگ و اعتقادات و باورهای دینی اقشار مختلف جامعه به‌شمار می‌روند. از میان رسانه‌های موجود ماهواره و اینترنت با توجه به داشتن ماهیت جهانی و عدم امکان کنترل استفاده و بهره‌برداری کاربران بیش از سایر رسانه‌ها بر زندگی فردی و اجتماعی جوامع تأثیرگذارند. در کشو ما به دلیل اشاعه بی‌ضابطه و رو به رشد استفاده از ماهواره و اینترنت همچنین نرخ رو به افزایش میزان بهره‌مندی از برنامه‌های پخش مستقیم ماهواره‌ای، نگرانی‌هایی در خصوص هجوم فرهنگی بیگانگان به فرهنگ دینی و ملی به‌خصوص در نسل جوان پدیده آمده است. علیرغم تأثیرگذاری منفی ماهواره‌ها و به‌ویژه اینترنت در فرهنگ و اعتقادات ملی، لیکن به دلیل فواید و کاربردهای بسیار زیاد و پرحجم اینترنت استفاده و بهره‌گیری از این رسانه در عمل اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. از این‌رو،  با توجه به جمعیت حدود 60 درصدی قشر جوان کشور که بخش عمده‌ای از کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند باید تدابیری اتخاذ کرد تا تأثیرات سوء و مخرب آن به حداقل ممکن کاهش یافته و در عوض زمینه و بستری مناسب برای بهره‌گیری مفید و مناسب از این رسانه فراهم شود. در این مقاله با روش تحلیلی توصیفی،  نقش و تأثیر رسانه‌ها به خصوص اینترنت و ماهواره بر باورهای دینی جوانان مورد بررسی قرار گرفته است.
واژگان کليدی رسانه، باورهای دینی، اینترنت.

نویسنده: صادق طباطبایى
ناشر: اطلاعات
نوبت چاپ: پنجم
شابک: ۹۶۴-۴۲۳-۵۶۵-۷
خلاصه کننده: سید عباس

مقدمه
هر کدام از ابزارها و وسایل ارتباط جمعی، به نوعی سامان‌دهی اندیشه و نیز جذب و هضم اطلاعات را در ما هدایت می‌کنند. این امر تا جایی پیش می‌رود که حتی نوع رفتار ما را نسبت به استنباط و تصورات‌مان از جهان هستی و رویدادها متأثر می‌سازد. از اواخر دهه هفتاد قرن حاضر شور و نشاطی را که وسایل ارتباط جمعی به ویژه رایانه و تلویزیون و سپس امواج ماهواره‌ای در انتقال داده‌ها و اطلاعات باعث شده بودند با گزارش‌های تکان‌دهنده برخی از فرزانگان خیرخواه متوقف شد.

نویسنده: صادق طباطبایى
ناشر: اطلاعات
نوبت چاپ: پنجم
شابک: ۹۶۴-۴۲۳-۵۶۵-۷
خلاصه کننده: سید عباس

مقدمه
هر کدام از ابزارها و وسایل ارتباط جمعی، به نوعی سامان‌دهی اندیشه و نیز جذب و هضم اطلاعات را در ما هدایت می‌کنند. این امر تا جایی پیش می‌رود که حتی نوع رفتار ما را نسبت به استنباط و تصورات‌مان از جهان هستی و رویدادها متأثر می‌سازد. از اواخر دهه هفتاد قرن حاضر شور و نشاطی را که وسایل ارتباط جمعی به ویژه رایانه و تلویزیون و سپس امواج ماهواره‌ای در انتقال داده‌ها و اطلاعات باعث شده بودند با گزارش‌های تکان‌دهنده برخی از فرزانگان خیرخواه متوقف شد.