دکتر حجت‌اله مرادی

در چارچوب سیاست بین‌الملل، کنترل اعمال و رفتار اعضای جوامع از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت بین‌المللی است. این مؤلفه، در دورانی که به واسطۀ ابزارهای انتقال اطلاعات محدودیت‌های مکانی و زمانی از بین رفته و به اصطلاح دهکدۀ جهانی شکل گرفت است، از طریق رسانه‌ها تحقق می‌یابد. به عبارت دیگر، بازیگران مختلف در عرصۀ بین‌الملل برای کنترل رفتار و اعمال جوامع (ساختن و مدیریت افکار عمومی) از رسانه‌ها با تأثیرات مختلفشان بهره‌برداری می‌کنند؛ چه با تأثیر تامّ بر مخاطب منفعل و چه از طریق تأثیر باواسطه به قصد ارضای نیازهای انسان مدرن.

دکترآرمین امینی، مقصود رنجبری

چکیده
بشر از دیرباز برای دست‌یابی و نگهداشت قدرت و برای حفاظت از خود و بعدها برای برتری و استیلا بر دیگران تلاش کرده، این تکاپو همچنان تداوم دارد. از این‌رو، برای تحقق این میل و آرزوی دیرینه خود از دست زدن به هر ابراز و روشی مضایقه نکرده است. به همین منظور انسان و بعدها دولت‌ها در تجهیز خود به انواع سخت‌افزارها برای دفاع از کشورشان، همچنین کشورگشایی و هجوم به سایر سرزمین‌ها به توفیقات فراوانی دست یافتند. آنچه همیشه برای انسان‌ها و دولت‌ها دغدغه بوده و ذهنشان را مشغول داشته است، مانایی قدرت بوده است. هرچه زمان به جلوتر رفت، احساس نیاز به عواملی مؤثر برای ماندگاری هر چه بیشتر قدرت فزونی یافت. عملیات روانی، جنگ و کشمکش گسترده و فراگیری است که با به کارگیری ابزارها و روش‌های فرهنگی، ادبی، هنری، تبلیغی، زبانی و ارتباطی گوناگون و به منظور تأمین مقاصد اعتقادی و فکری، سیاسی و اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظایر آن صورت می‌گیرد. هدف عملیات روانی شکست دشمن بدون جنگ و خونریزی و از طریق نفوذ و تسخیر روان، عقل و احساس و عواطف بشری است. بر این اساس، نبرد روانی با توجه به موضوع، جهت و طراح آن، تحقق می‌یابد و به ارزش یا ضدارزش تبدیل می‌شود. در دنیای کنونی هر آنچه را بشر بخواهد به ارزش تبدیل می‌کند و هر آنچه را نخواهد به ضد ارزش بدل می‌سازد، اما قرآن فراتر از این مفاهیم بشری حرکت می‌کند و عملیات روانی را بر اساس ذات انسان‌ها و جوامع پایه‌گذاری می‌کند و انجام می‌دهد و آنچه ارتباط عملیات روانی را با حق و حقیقت روشن می‌کند، طراح، مجری، جهت‌گیری و هدف آن است.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، اسلام، پیامبر اسلام(ص)، شایعه.

دکتر سیدرضا نقیب السادات، حسنیه ارباب افضلی

چکیده
با ورود فناوری تلفن  همراه به عرصه وسایل ارتباطی ما شاهد نقش آفرینی این رسانه در جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی هستیم و از آنجا که هر رسانه قابلیت  ایجاد تغییر در ساختارهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را دارد این قابلیت برای رسانه موبایل به خصوص به دلیل فراگیری آن نیز متصور است و امروز باید به ورود این فناوری به عرصه حکومت ها  و سیاست توجه کنیم. بر همین اساس در این مقاله، تهدیدات رسانه ای تلفن  همراه در عرصه  سیاست و راهکارهای مقابله با آن تهدیدات از نظر کاربران با روش پیمایش سنجیده شده  است. سؤال اصلی این است که میزان تهدیدات سیاسی تلفن همراه چقدر است و راهکارهای مناسب برای مقابله با تهدیدات آن کدام اند؟ براساس نتایج به دست  آمده بیشتر کاربران با تهدیدات سیاسی این رسانه "موافق" هستند به طوری که 48 درصد کاربران با تهدید "سازماندهی هیجانات اجتماعی"، 3/63 درصد با تهدید "تهیه عکس و فیلم از حوادث سیاسی"، 3/98 درصد با تهدید "تسهیل ساماندهی فعالیت های خرابکارانه" و 5/98 درصد با تهدید "شایعه پراکنی"، "موافق" هستند. همچنین بیشترین نسبت میزان تهدیدآفرینی تلفن همراه را، "خیلی زیاد" (5/22 درصد)، و "زیاد" (5/20 درصد)، ارزیابی می کنند. همچنین بیشترین آنها راهکارهای کارکردی از جمله "آموزش" (35 درصد) و "فرهنگ سازی" (23 درصد) را پیشنهاد می دهند.
واژگان کلیدی: تلفن همراه، تهدید، تهدید رسانه ای، تهدیدات سیاسی، راهکار.

فرزاد مخلص‌الائمه

چکیده
اتخاذ تدابیر قهرآمیز اقتصادی به مثابه یکی از شیوه های مؤثر عملیات روانی راهبردی و ابزار مکمل برای تأثیرگذاری مطلوب تر آن قلمداد می شود. تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران از سال 2012 با تحریم چندجانبه، چندوجهی و چندلایه علیه صنعت نفت ایران وارد فازی جدید شد. لیکن علیرغم حساسیت نوسانات انرژی، مختل نشدنِ بازار نفت بر خلافِ گفتمان حاکم بر گزارش های کارشناسی و محافل سیاسی و انتظار ناشی از موقعیت بی‌بدیلِ ژئوانرژی و ژئواستراتژیک ایران، این فرضیه را مطرح می سازد که با وجود حساسیت امنیت انرژی در امنیت ملی کشورهای غربی، بهره‌گیری از تاکتیک های عملیات روانی، باعث شد که تحریم نفتی ایران به عنوان یکی از اجزای کلیدی فرآیند تحریم اقتصادی با حداقل هزینه برای غرب شکل بگیرد. این پژوهش با بهره‌گیری از روش کاربردی و تحلیلی- توصیفی نشان می دهد کاربرد عملیات روانی در هدایت تحریم های نفتی در سه محور شامل الف) چندجانبه کردن تحریم‌ها، ب) ایجاد اطمینان از امنیت انرژی به ویژه کاهش عوارض ناشی از حذف منابع نفت ایران برای اتحادیۀ اروپا و ج) افزایش اثربخشی تحریم در داخل کشور با هدف بی ثبات سازی، از ابزار اساسیِ کاهش تأثیرات سوء تحریم نفتی ایران بوده است.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، تحریم اقتصادی، امنیت انرژی، اتحادیۀ اروپا، قیمت نفت.

ملیحه نیک روش

چکیده
امروزه جنگ تحت تأثیر انقلاب اطلاعات و فناوری ارتباطات، دچار تحول اساسی گردیده، از جنگ سخت به جنگ نرم استحاله یافته است. خاورمیانه نیز از دیرباز آماج تهاجم اشکال مختلف قدرت نرم غرب و امریکا بوده است. در این میان، کشور ایران نیز به دلیل برخورداری از فرهنگ و تمدن کهن ایرانی- اسلامی، وسعت سرزمین، کمیت و کیفیت جمعیت، نفوذ منطقه‌ای و بین‌المللی، امکانات نظامی، درایت و توانمندی رهبران سیاسی و یکپارچگی و انسجام ملی به قدرتی کم‌نظیر تبدیل شده است به‌گونه‌ای که از دید کارشناسان سیاسی کشورهای غربی دیگر نمی‌توان با یورش نظامی و جنگ سخت با مؤلفه‌های نرم‌افزاری ایران مقابله کرد بلکه تنها راه مقابله را در پیگیری مکانیسم‌های جنگ نرم می‌دانند. بر این اساس، اهمیت تهاجمات خاموش و براندازانه مبرهن می‌گردد؛ از این‌رو، مداقّه در پدیده جنگ نرم از منظر آراء مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) یک امر خطیر به‌شمار می‌رود. مقالۀ حاضر بر این تلاش است تا با استفاده از روش اسنادی-اکتشافی و بهره‌گیری از منابع روزآمد و بیانات مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، جنگ نرم و تهاجم فرهنگی را بررسی نماید و در پایان، راهبردهای مدنظر معظم‌له در مقابله با جنگ نرم را ارائه دهد تا در سیاست‌گذاری‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
واژگان کلیدی: جنگ سخت، جنگ نرم، تهاجم فرهنگی، بصیرت، غرب.

دکتر حجت‌اله مرادی، مرتضی بهرامیان

چکیده
فضای سایبری به ویژه اینترنت اگرچه در دهه‌های اخیر وارد زندگی بشر شده ولی به سرعت رشد نموده و تأثیر زیادی بر ابعاد مختلف زندگی مردم داشته است. این توسعه رو به رشد فناوری اطلاعات و اینترنت تحولات گسترده در تمام ابعاد بشری از جمله سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، دفاعی و امنیتی پدید آورده است. در حال حاضر، اینترنت می‌تواند نقشی بسیار مهم در مسائل امنیت روانی ایفا کند. از نظر آزادی بیان بدون هیچ حد و حصر، انتشار اخبار، شایعات، مسائل غیر اخلاقی، تنش‌های سیاسی، مسائل اقتصادی و موضوعات فرهنگی اجتماعی مطرح در فضای سایبر همه بیان‌گر اهمیت و نقش فضای سایبری بر امنیت روان و سلامت روانی جامعه هستند. از این‌رو، پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر فضای سایبری بر امنیت روانی دانشجویان دانشگاه‌های استان قزوین انجام گرفت. نمونه آماری این پژوهش که به روش پیمایشی و با بهره‌گیری از پرسشنامه امنیت روانی مازلو- مهاباد و پرسشنامه‌ای محقق ساخته انجام گرفت 383 نفر از دانشجویان استان قزوین را تشکیل می‌داد. به منظور پاسخگویی به سؤال‌های پژوهش داده‌های به دست آمده از تحقیق بر اساس روش تحلیل محتوایی و به کمک نرم‌افزار SPSS و با بهره‌گیری از آزمون آنالیز واریانس یک راهه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتیجه تجزیه و تحلیل یافته‌ها میزان ساعت‌های بهره‌گیری از اینترنت و موضوعات مورد علاقه در اینترنت و عضویت در شبکه‌های اجتماعی نیز بر امنیت روانی دانشجویان مؤثر است.
واژگان کلیدی: امنیت، امنیت روانی، فضای سایبری، اینترنت.

دکتر محمدباقرحبی، دکتر حجت‌الله مرادی، محمدرضا اسماعیلی، محمدمهدی اسماعیلی، سیدمحمدحامد حسینی

چکیده
انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در ایران با وقایع و اتفاقاتی کم‏نظیر در تاریخ جمهوری اسلامی همراه شد. در این جریان، تحرکات عدیده‏ای علیه نظام سیاسی شکل گرفت که بی‏سابقه بود. این تحقیق، روش‌های عملیات رسانه‌ای تلویزیون فارسی بی‌.بی‌.سی در انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران را بررسی نموده است. این پژوهش، در زمرۀ تحقیقات میدانی و از نظر نوع در چارچوب پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی قرار دارد. جامعه و نمونه آماری این مطالعه را کارشناسان و متخصصین مسائل اجتماعی، نظامی و امنیتی، رسانه و عملیات روانی، تشکیل داده‌اند. در این زمینه، از تعداد 37 نفر از کارشناسان و متخصصین در دسترس، اطلاعات مورد نیاز، جمع‌آوری و نتایج به دست‌آمده در چارچوب آن مورد تجریه و تحلیل قرار گرفت. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته، حاوی 25 سؤال استفاده شد. نتایج تحقیق بر اساس ارزیابی پاسخ‌دهندگان و با توجه به نتایج آزمون فریدمن، طیفی از روش‌های عملیات روانیِ به کار گرفته شده در شبکه ماهواره‌ایِ بی.‌بی.‌سی را در انتخابات سال 1388نشان می‌دهد که به تر‌تیب از بیشترین تا کمترین میزان استفاده، در این پژوهش احصا شده است.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، شبکه ماهواره‌ایِ بی.‌بی.‌سی فارسی، انتخابات.

دکتر داود دعاگویان

چکیده
با نگاهی به تحولات اخیر مسائل بین‌الملل و افزایش نقش رسانه‌ها در روان‌سازی چرخه سیاست خارجی، عرصه نوینی در سیاست خارجی با نام دیپلماسی رسانه‌ای به وجود آمد كه  علی‌الاصول به نحوه تأثیرگذاری و نقش رسانه‌ها بر افكار عمومی جهان و تغییر سیاست خارجی كشورها می‌پردازد. تأثیر تلویزیون جهانی در حل و فصل مسائل سیاسی و استفاده ابزاری از آن در هدایت افكار عمومی  و اعمال فشار بر دست‌اندركاران سیاست خارجی (به عنوان ابزار جنگ نرم)، نویسنده را بر آن داشت كه با برجسته نمودن کارایی ارتباطات بین‌الملل در تبادل اطلاعات و تبلیغات سیاسی بین‌المللی؛ قرائتی جدید از جنگ نرم در سطح روابط بین‌المللی ارائه دهد. به اعتقاد نویسنده جریان بین‌المللی اطلاعات به نوعی است که کشورهای صاحب فناوری اطلاعات و ارتباطات با ایجاد اسطوره‌سازی، تبلیغات تجاری و سیاسی، پیام‌های خود را متوجه مخاطبین زیادی در سطوح ملی و بین‌المللی می‌کنند و اطلاعات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی لازم را در راستای منافع سیاسی خود به افکار عمومی بین‌المللی منتقل کنند.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، ارتباطات بین‌الملل، سیاست خارجی، ابزارهای رسانه‌ای جنگ نرم، تبلیغات بین‌المللی.

علیرضا گلشنی، محمدرضا قائدی، مصطفی علی‌اکبریان هاوشکی

چکیده
رسانه گرچه "پیام" است اما به دلیل اهمیت محتوای آن، تنها نباید آن را به عنوان "ابزار" محدود کرد، بلکه به "قدرت" پیام رسانه نیز باید توجه نمود. امروزه رسانه‌ها مهم‌ترین ابزار جنگ نرم هستند. رسانه‌ها گرچه می‌توانند موجب انسجام اجتماعی شوند اما از سوی دیگر قادر به وسعت بخشیدن و ژرف‌تر ساختن شکاف‌های اجتماعی هستند. رسانه‌ها تنها به انعکاس واقعیات مبادرت نمی‌ورزند، بلکه بر ساخت اجتماعی واقعیت در اذهان عمومی جامعه تأثیر می‌گذارند. بنابر این کار اصلی رسانه‌ها، بازنمایی و ساخت رسانه‌ای واقعیت است و جنگ نرم در اینجا مطرح می‌شود. در جهان رسانه‌ای، ما با "هست‌ها" سروکار نداریم، بنابراین تمام محتوای رسانه‌ای نوعی بازنمایی از یک سری "بودهای" واقعی است و مهم‌ترین ابزارهای رسانه‌ای جنگ نرم، مطبوعات و خبرگزاری‌ها، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون و ماهواره، رادیو، فیلم، سینما و بازی‌های رایانه‌ای می‌باشند که در تقویت شکاف‌های اجتماعی، نسلی و سیاسی می‌توانند مؤثر واقع شوند.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، رسانه، شبکه‌های اجتماعی، شکاف‌های اجتماعی.