دکتر حجت اله مرادی

آنچه مشخص است غرب و به طور مشخص امریکا از آغاز روند مذاکره با ایران، افزون بر رسیدن به منافع کوتاه‌مدت خود، همچون ختم پرونده هسته‌ای در افکار عمومی و رسانه‌ایِ امریکا، بهره‌برداری ابزاری به جهت استفاده در انتخابات بعدی ریاست جمهوری امریکا، شکست‌ها و درگیری‌های امریکا در غرب آسیا و ... به دنبال هدف درازمدت خود یعنی نفوذ در صحنة سیاسی- عمومی خود در ایران بود. مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) این مسئله را در سخنرانی‌های متعدد بارها گوشزد نموده‌اند: «به دنبال چیزی به نام مذاکره با ایران‌اند. [اما] مذاکره بهانه است، مذاکره وسیله برای نفوذ است، مذاکره وسیله برای تحمیل خواست‌ها است. ما فقط در قضیة هسته‌ای به دلایل مشخص که مکرر هم این دلایل را ذکر کرده‌ایم، موافقت کرده‌ایم بروند مذاکره کنند  ... امروز نفوذ دشمن یکی از تهدیدهای بزرگ است برای این کشور؛ دنبال نفوذند.

مجتبی دولتی، دکترسیدرضا موسوی

چکیده
هدف از این تحقیق، بررسی روش‌های مقابله با جنگ نرم با تأکید بر نفوذ در قرآن کریم است. جنگ نرم، اقداماتی است که دگرگونی در هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی را به دنبال دارد. به عبارت دیگر، هر گونه اقدام نرم و روانی و تبلیغات رسانه‌ای که جامعه هدف را نشانه گرفته و بدون بهره‌گیری از زور، آن را به انفعال و شکست سوق دهد، جنگ نرم به‌شمار می‌رود. امروز تمام امید دشمنان داخلی و خارجی، به استفاده از جنگ نرم و عملیات روانی و نفوذ است. از این‌رو، پرداختن به این موضوع، آن هم از رهگذر آیات قرآن کریم، مؤثر و سازنده خواهد بود. روش این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی بوده، یافته‌های آن به شرح ذیل است: دشمن سعی دارد از راه¬های مختلف به جامعه هدف خود نفوذ کند. راه‌های نفوذ عبارتند از: مرعوب ساختن مسئولان از آینده کشور، اختلال در فرآیند تصمیم‌سازی مدیران، ستودن رفتار نادرست مسئولان، شایعه‌سازی، غافل کردن مسئولان از حقیقت سنن الهی (امداد و نصرت خداوند)، طرح دوستی، ایجاد تفرقه و ترویج اباحی‌گری. از سوی دیگر، نفوذ، در عرصه‌های امنیتی، اقتصادی، سیاسی، فکری و فرهنگی پدیدار می‌شود و با بهره‌گیری از روش‌های مختلف تغییر باورها، آرمان¬ها، نگاه‌ها و تغییر در سبک زندگیِ جامعه آماج را هدف قرار می‌دهد.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، نفوذ، تهاجم فرهنگی، قرآن کریم.

دکتر حمید حاذق

چکیده
بازخوانی انقلاب‌های مختلف جهان در دوران معاصر حاکی از تغییر تدریجی و فاصله گرفتن از آرمان‌ها و اهداف اولیه آنهاست. تجارب این انقلاب‌ها نشان می‌دهد با ورود مفاهیم و الگوهای فکری، عقیدتی، فرهنگی، و با حضور عناصر حقیقی و حقوقیِ کشورهای رقیب و دشمن، در قالب گروه‌های هنری، فرهنگی، اقتصادی، دانشگاهی، سیاسی و... به تدریج شبکه‌ای از حامیان داخلی به وجود آمده که با روش‌های مختلف، شیفته یا مرعوب بیگانه شده‌اند. از سوی دیگر، راهبرد نفوذ همواره هزینه نظام سلطه را تقلیل داده، وجهه‌ای به‌ظاهر منطقی از آنان جلوه می‌دهد. در این راهبرد گفت و گو و تعامل به جای جنگ و ستیز تبلیغ می‌گردد، لیکن هیچگاه گزینه حمله نظامی از میز دیپلماسی برداشته نمی‌شود. مقاله حاضر در پرداختی دو وجهی ابتدا ادبیات نفوذ را از منابع غربی ارائه نموده، سپس رویکرد دینی به موضوع نفوذ را مطمح نظر قرار داده است. بررسی اهداف و تلاش نظام سلطه برای نفوذ در جمهوری اسلامی ایران همچنین راهکارهای مقابله با آن، با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآن و رهنمودهای مقام معظم رهبری، پویش اصلی مقاله را تشکیل می‌دهد.
واژگان کلیدی: نفوذ فکری، نفوذ فرهنگی، نفوذ سیاسی، امریکا، جمهوری اسلامی ایران.

دکتر قدرت حاجی رستملو

چکیده
مقاله حاضر در صدد اثبات این فرضیه است که زبان انگلیسی و منابع آموزشی مورد استفاده برای آن به مثابه ابزاری برای تبلیغ فرهنگ غرب و نفوذ در فرهنگ  ملت های جهان مورد بهره‌برداری قرار می گیرد. برای این منظور، ادبیات مربوطه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل از تحلیل محتوای بیش از چهل کتاب آموزش زبان انگلیسی ارائه گردید. یافته های به دست آمده حکایت از آن دارد که بر اساس طراحی های انجام گرفته، اغلب منابع آموزشی زبان انگلیسی در پی ترویج و اشاعه آموزه های ضدفرهنگی و ضدارزشی از قبیل ترویج اباحه گری، تخطئه دین، معرفی شیوه های غیرمتعارف معاشرت زن و مرد، اشاعه سبک تغذیه غربی و غیره هستند. براساس شواهد موجود، این حرکت با هدف نفوذ و رخنه در فرهنگ ملت های هدف و استحاله این فرهنگ ها و سرانجام گسترش سلطه فرهنگی غرب، به‌ویژه امریکا، صورت می گیرد. در آخر خاطر نشان گردید که برای مقابله با این جریان نفوذ، ضروری است سازوکارها و ساختارهای لازم برای ساماندهی مقوله آموزش زبان‌های خارجی و به‌ویژه تهیه و تدوین منابع آموزشی لازم در کشور ایجاد گردد.
واژگان کلیدی: فرهنگ، نفوذ فرهنگی، امپریالیزم فرهنگی، امپریالیزم زبانی، زبان انگلیسی.

دکتر علیرضا موحدعلوی

چکیده
در دوران پسابرجام، با رویکرد تعامل‌گرایانه مبتنی بر دیپلماسی و جنگ نرم دشمن، نفوذ فرهنگی یکی از پیچیده‌ترین و پنهان‌ترین راهبردهای مقابله نظام سلطه با شجره طیبه انقلاب اسلامی به شمار می رود. رخنه در لایه‌های فکری- فرهنگی و اجتماعی جامعه، گسیل عوامل و عناصر خودی به داخل، ارتباط‌گیری و جذب گروه‌های مرجع مانند نخبگان، هنرمندان و ورزشکاران و از بین بردن مرزهای بین خودی و غیرخودی، انقلاب و ضدانقلاب و جریان‌سازی و شبکه‌سازی از آنان در یک جنگ رسانه‌ای برای تسخیر افکار عمومی راه را برای استحاله از درون و تغییر آرمان‌ها، ارزش‌ها، انگیزه‌ها و معارف دینیِ انقلابی فراهم می‌کند. مقابله با این رویکرد دشمن هوشیاری، هوشمندی و برنامه‌ریزی خاص مسئولین، نخبگان، گروه‌های مرجع و همه اقشار جامعه را می‌طلبد. اِشراف بر راهبردها، عناصر و سناریوهای عملیاتی آنها، افشای سیاست‌ها و پایگاه‌های دشمن و از همه مهم‌تر حضور مؤثر نیروهای ولایی، مؤمن و انقلابی در فضای مجازی به عنوان لجمنِ مقابله با نفوذ فرهنگی یک ضرورت است.
واژگان کلیدی: نفوذ فرهنگی، ویژگی‌ها و رویکردها.

محمد پورخوش سعادت

چکیده
یکی از راهبردهای نفوذ در جنگ نرم، برقراری ارتباطات آموزشی فرهنگی و تبادلات آکادمیک است. در این راهبرد، ایجاد هم‌سویی ارزشیِ فرد با ارزش‌های کشور میزبان، مهم‌ترین محور تبادلات آکادمیک به‌شمار می‌رود. هم‌گرایی فرهنگی که میان فرد و کشور میزبان رخ می‌دهد، در بلندمدت می‌تواند از سوی کشور میزبان مورد بهره‌برداری قرار گیرد. در سازوکار تبادلات دانشگاهی افراد به‌گونه‌ای تربیت می‌شوند که هویتی هم‌سان با هویت کشور میزبان داشته باشند تا پس از آنکه به کشورهای خود مراجعه نمودند، به عنوان مدافع منافع کشور میزبان ایفای نقش کنند. این نوشتار به مقوله تبادلات آکادمیک به مثابه یکی از بخش‌های دیپلماسی عمومی و مؤثرترین و مهم‌ترین راه نفود پرداخته، مطالعه موردی خود را به معرفی و جایگاه مؤسسه تبادلات آکادمیک آلمان و مهم‌ترین تهدیدهای فراروی انقلاب اسلامی در حوزه علمی و فرهنگی، اختصاص داده داده است.
واژگان کلیدی: نفوذ، بورسیه‌های دانشگاهی، تبادلات آکادمیک، دیپلماسی عمومی آلمان.

عبداله مرادی

چکیده
توجه به سیر تاریخی و منطق عملی امریکا در برخورد با جمهوری اسلامی ایران، همچنین سیاست‌های کنونی این کشور نشان می‌دهد که در مقطع پسا توافق هسته‌ای نیز گزینه‌های مدیریت جمهوری اسلامی هم در عرصه داخلی و هم در عرصه خارجی همچنان در دستور کار این کشور قرار دارد. در واقع، شواهد نشان می‌دهد نظام سلطه مترصد فرصتی است تا از فضای سیاسی و اقتصادی ناشی از برجام حداکثر بهره‌برداری را نموده، طراحی‌های خود را علیه جمهوری اسلامی ایران تعمیق بخشد؛ موضوعی که به عنوان یک گزینه راهبردی دشمن در برابر جمهوری اسلامی در بیانات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) با واژه "نفوذ" توصیف گردیده است. در این مقاله، تلاش می‌گردد تا بر اساس سیاست‌های اِعمالی و مواضع اعلانی امریکا و اندیشکده‌های غربی، ابعاد راهبردی، اهداف و گزینه‌های طراحی دشمن برای نفوذ در جمهوری اسلامی در مقطع پسا توافق هسته‌ای مورد بررسی قرار گیرد.
واژگان کلیدی: نفوذ، امریکا، برجام، ایران، الگوی دشمنی.

دکتر حمیدرضا حاتمی، ملیحه طهماسبی‌پور

چکیده
جمهوری اسلامی ایران در طی بیش از سه دهه از حیات خویش با راهبردها و روش‌های گوناگون مورد تهاجم دشمنان قرار گرفته است. تغییر و تحول رویکرد سخت‌افزاری به نرم‌افزاری وجه غالب رویاروییِ غرب با انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود. در این حال، بهره‌گیری انقلاب اسلامی از نعمت وجود و حضور ولایت فقیه در رأس جامعه و ایفای نقش رهبری، اصلی‌ترین عامل موفقیت آن در برابر تهاجم همه‌جانبه دشمنان برشمرده می‌شود. مطالعه و بررسی دیدگاه‌های مقام معظم رهبری در طی بیش از دو دهه از پایان جنگ تحمیلی حاکی از این است که ایشان مهم‌ترین خطر و احتمال آسیب برای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را از ناحیه غفلت نخبگان از موضوع فرهنگ و نفوذ فرهنگی دشمن در جامعه می‌دانند. این تأکیدات در آستانه توافق هسته‌ای در کلام معظم‌له، شدت بیشتری گرفت و ادبیاتی نوین پیشِ روی محققان گشود. عبارت نفوذ، در پی‌آمد کلیدواژگانی همچون تهاجم فرهنگی، عملیات روانی، جنگ نرم، شبیخون فرهنگی و .... لوازم و مستندات خود را به همراه دارد. از این‌رو، مطالعه حاضر، بر آن است تا با بهره‌گیری از اندیشه‌های حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، به تبیین مفهوم نفوذ در شرایط پسابرجام بپردازد.
واژگان کلیدی: تهاجم فرهنگی، عملیات روانی، نفوذ، نفوذ فرهنگی، حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی).

فاطمه مرسلی

چکیده
راهبرد نفوذ از دیرباز مورد توجه دولت‌های مختلف قرار داشته، در ابعاد سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی اِعمال شده است. گسترش مراکز علمی و دانشگاهی همچنین ظهور فناوری‌های نوین امکان بهره‌برداری از مسائل آموزشی و ارتباطات فرهنگی را در جهت اهداف سیاسی دولت‌ها، وسعت بخشیده است. دیپلماسی عمومی از جمله پدیده‌های شناخته‌شده‌ای است که به‌ویژه طی نیمه دوم قرن بیستم بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این شیوه نوین "نفوذ"، به جهت تحول در ساختار قدرت جهان و جابه‌جایی منابع قدرت از سخت به نرم از یک سو، و افزایش نقش افکار عمومی در مناسبات بین‌المللی، تأثیرگذاری فرهنگ بر روابط بین‌الملل و تأثیرگذاری مردم در تعیین سیاست‌های داخلی و خارجی از سوی دیگر جایگاهی بسیار ممتاز در راهبردهای سیاسی- امنیتی کشورها پیدا کرده است. در این روش، عموم مردم و نخبگان جامعه هدف، مخاطب قرار می‌گیرند. بخشی از راهبرد نفوذ در دیپلماسی عمومی از طریق ارتباطات آموزشی- فرهنگی و با هدف یارگیری، نخبه‌پروری و سرانجام ایجاد و استقرار شبکه‌ای وابسته در کشور هدف پیگیری می‌شود. اغلب، نخبگان علمی و فرهنگی پس از تحصیل در غرب و گذراندن سال‌هایی چند در آن دیار، مقهور پیشرفت و فناوری برتر غرب شده، پس از بازگشت به کشورشان به بلندگوی فرهنگ بیگانه تبدیل می‌شوند. با توجه به اهميت روزافزون موضوع، این مقاله در صدد است تا فرایند نفوذ دشمن را از طریق ارتباطات آموزشی- فرهنگی در ذیل روش دیپلماسی عمومی با ارائه مستندات متعدد و متنوع واکاوی نماید.
واژگان کلیدی: نفوذ، دیپلماسی عمومی، ارتباطات آموزشی، نخبه‌پروری، وابسته‌سازی، شبکه‌سازی.

معرفی: دکتر حمید حاذق

نویسنده: ادوارد برمن
ترجمه: حمید الیاسی
ناشر: تهران: نشر نی
سال چاپ: چاپ اول، 1366
تعداد صفحات: 316ص

کتاب کنترل فرهنگ، به نوعی مبانی و زیرساخت‌های نفوذ امریکا در کشورهای مختلف جهان به ویژه آفریقا، آسیا و امریکای لاتین را مورد بررسی و تبیین قرار داده، کدهای مهمی را در این خصوص ارائه می‌دهد. نویسنده، افزون بر آنکه نفوذ بنیادهای کارنگی، فورد و راکفلر را در تنظیم و اجرای سیاست خارجی امریکا بررسی می‌کند، عواملی را مورد توجه قرار می‌دهد که تا کنون کمتر مورد توجه تحلیل‌گران قرار گرفته است.