سخن آغازین: جنگ رسانهای بی.بی.سی علیه جمهوری اسلامی ایران
دکتر حجتاله مرادی
تأسيس تلويزيون بي.بي.سي فارسي در سال 1385 توسط وزارت خارجه انگليس پيشنهاد و در سال 1386 اين پيشنهاد پذيرفته شد. مقدمات ايجاد اين شبكه پس از تعيين بودجه سالانه براي آن فراهم گرديد و سرانجام در 25 دي 1387 چند روز پس از هفتاد سالگي راديو فارسي بي.بي.سي فعاليت آن آغاز شد و در نخستين برنامهها به موضوع انتخابات ریاست جمهوري دهم ايران پرداخت؛ موضوعي كه در آن زمان براي مخاطبان عام چندان غريب نمينمود امّا پس از انتخابات و بروز وقايع اغتشاشات، معلوم شد تأسيس اين تلويزيون به اين سادگيها هم نبوده است و اهدافی خاص براي آن پيشبيني شده بود.
| |
تهدیدات روانی برنامه های ماهواره ای برای مخاطبان و راهکارهای مقابله با آن
نویسندگان: دکتر سیدرضا نقیب السادات، مریم وطن خواه
چکیده هر فناوری نوظهور، افزون بر جنبه های سختافزاری و نرمافزاری، آثار و پیامدهای اجتناب ناپذیری بر روان و رفتار کاربران خود دارد. شناخت پیامدهای هر فناوری می تواند تأثیر بسزایی در به حداقل رساندن اثرات منفی و بهکارگیری صحیح آن ابزار تکنولوژیک در جهت ارتقاء فکری و روانی داشته باشد. ماهواره های پخش مستقیم تلویزیونی یکی از انواع فناوری های نوین هستند که بسیاری از ابعاد حیات فردی و اجتماعی کاربران خود را تحت تأثیر قرار داده اند. پژوهش حاضر، با عنوان "تهدیدات روانی برنامه های ماهواره ای برای مخاطبان و راهکارهای مقابله با آن" بر اساس روش "پیمایش" و با بررسی یک نمونۀ 450 عضوی، انجام شده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که اکثر مخاطبان برنامه های ماهواره ای، از تهدیدات روانی این برنامه ها آگاه هستند و با علم به این تهدیدات به تماشای ماهواره ادامه می دهند. گرچه میزان این آگاهی در بین زنان و مردان، گروه های سنی مختلف نیز سطوح تحصیلی گوناگون، متفاوت است، اما برآیند کلی پژوهش حاکی از شناخت افراد از این تهدیدات بوده و بالا بردن سواد رسانه ای و ارتقاء قدرتِ تجزیه و تحلیل مخاطب، راهکار انتخابی پاسخگویان در مقابله با این تهدیدات است. واژگان کلیدی: ماهواره های پخش مستقیم، تهدیدات روانی ماهواره ها، راهکارهای مقابله، مخاطبان.
| |
تحلیل برنامه های شبکه تلویزیونی "من و تو" و تکنیک های ارتباطی به کار گرفته شده در انتقال پیام
نویسندگان: دکتر قربانعلی محبوبی، دکتر زینت ارمغان، طه اکرمی
چکیده هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای کمی برنامه های شبکه من و تو، در راستای دستیابی به تکنیکهای ارتباطی استفاده شده در انتقال پیامها از سوی این شبکه است. فرض محقق بر این است که تأسیس این شبکه به خصوص پس از وقایع سال 1388، با تمرکز بر ایران است؛ همچنین شبکه من و تو، نگاهی مرکز- پیرامون داشته و به دلیل قرار گرفتن ایران در مدار ارتباط جهانی، تحت تأثیر این شبکه قرار می گیرد و این در پیرامون بودن خود میتواند فرهنگ ایران را در معرض جنگ نرم قرار دهد. بنابراین، لزوم ارائه راهکار مناسب احساس میشود. برای انجام این پژوهش، 50 مورد از برنامههای شبکه من وتو، از 16 نوع برنامه مختلف انتخاب و به صورت نمونهگیری تصادفیِ ساده انتخاب شد. سپس با تعیین گویههای تحقیق و مقولههای مورد نیاز، به تحلیل محتوای رابطه تکنیک های ارتباطی با مقوله های عناد با جمهوری اسلامی، ترویج تجمل گرایی، تضعیف فرهنگ، مذهب، خانواده و ارتباط نسلی پرداخته و پس از مطالعه برنامهها به عنوان نمونه آماری و در نظرگیری آنها به عنوان "متن"، فرضیه آزمون، مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که تکنیک های بهکار رفته در برنامههای شبکه من و تو، در تلاش برای القای فرهنگ مورد نظر خود در مخاطبان بوده و میان مقولههای بالا و شیوههای ارتباطی، رابطه معناداری برقرار است. در پایان نیز، راهکارهای مناسب برای جلوگیری از تأثیرگذاری فرهنگی این شبکه ارائه شده است. واژگان کلیدی: شبکه من و تو، جنگ نرم، فرهنگ، تکنیکهای ارتباطی و انتقال پیام.
| |
کالبدشکافی جنگ نرم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران
نویسنده: محمد خجسته
چکیده موضوع جنگ نرم بارها در فرمایشات مقام معظم رهبری، حضرت امام خامنهای (مدظلهالعالی) مطرح شده، معظمله اساتید و پژوهشگران دانشگاهها را به عنوان فرماندهان در میدان مقابله با جنگ نرم دشمن، مورد خطاب قرار دادهاند. جنگ نرم اقتصادی از جمله ابعاد مهم در صحنه جنگ نرم است که به رغم اهمیت آن و تمرکز روزافزون دشمنان بر آن کمتر در ادبیات جنگ نرم مورد کنکاش واقع شده است. تحقیق حاضر برای کالبد شکافی جنگ نرم اقتصادی دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف شناسایی ماهیت، ابعاد، ابزار و اهداف آن، به روش توصیفی- تحلیلی با بهرهگیری از منابع کتابخانهای انجام شده و در دو بُعد داخلی و خارجی، برای هر یک از سه حوزه عموم مردم (افکار عمومی)، نخبگان، دولت و کارگزاران دولتی تشریح شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که جنگ نرم اقتصادی را میتوان مترادف با تضعیف یا فروپاشی باورها، ارزشها و الگوهای رفتاری یک کشور در حوزه اقتصاد دانست که دو حیطه، یعنی جنگ نرم با اهداف اقتصادی و جنگ نرم با ابزار اقتصادی را شامل میشود. رسانهسازی و تصویرسازی در چارچوب تهاجم فرهنگی در بعد اقتصادی، تحريمها و فشارهای اقتصادی با همراهی عناصر داخلی (محتکران، دلالان، قاچاقچیان) به مثابه برخی از ابزار نوین، در خدمت دشمنان در تحقق این موضوع است. واژگان کلیدی: امنیت نرم، تهدید نرم، افکار عمومی، جنگ نرم، جنگ نرم اقتصادی.
| |
تحلیل محتوای برنامه "نوبت شما" شبکه تلویزیونی بی.بی.سی فارسی در انتخابات ریاست جمهوری خرداد 1392
نویسنده: امیر محمدی
چکیده رسانههای دنیای امروز نقش بسزایی در پیشبرد برنامههای مختلف دولتها دارند. افزایش روزافزون شبکههای خبری ماهوارهای حکایت از نقش مهم رسانههای جمعی در اطلاعرسانی دارد و در این میان تلویزیون بی.بی.سی فارسی برخی تمایزهایِ جدی محتوایی و روشی را میان این رسانههای پویا و سایر تلویزیونهای ماهوارهای آشکار میسازد. اگر چه این اسلوب، در کوتاهمدت با رویکرد سیاسی خواهد بود امّا در بلندمدت فرهنگ، اعتقادات، هویت (اسلامی- ایرانی) و باورهای مردم را هدف جنگ رسانهای خود قرار میدهد. با توجه به فعالیت گسترده شبکه بی.بی.سی فارسی بهخصوص در ایام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در این تحقیق از میان برنامههای مختلف این شبکه تلویزیونی برنامه نوبت شما که به لحاظ نوع برقراری ارتباط و تأثیرگذاری بر مخاطب اهمیت ویژهای دارد به عنوان جامعه آماری به لحاظ محتوا و ساختار مورد بررسی قرار گرفته است. روش کار تحلیل محتوای کمّی بوده و بیستم خرداد ماه 1392 یعنی 2 روز پیش از برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که در این برنامه فرصت کمتری برای طرح دیدگاههای متفاوت به مخاطبان داده میشود و از تکنیکهای عملیات روانی برای تأثیرگذاری بر آنان بهره گرفته میشود. واژگان کلیدی: ماهواره های عملیات روانی، رفتار، دیدگاه، بی.بی.سی.
| |
شیطان پرستی، جنگ نرم غرب علیه جمهوری اسلامی ایران
نویسنده: سیده سمیه حبیب الله پور
چکیده شیطانپرستی در ایران فعالیت دامنهدار و گسترده غرب در چارچوب "جنگ نرم" در طول چند دهه برای براندازی نظام جمهوری اسلامی و فروپاشاندن استقلال ملی آن بهشمار میرود. در این بین هدف اصلی گردانندگان این سناریو دستاوردهای مالی نیست، بلکه هدفهای امنیتی و سیاسی مدنظر آنهاست. فعالیت بیش از ۵۰ گروه شبه شیطانپرستی در ایران طبق آمار رسمی و ۲۰۰ گروه طبق آمار غیررسمی، آنهم گروههای تخدیری که مراکزی برای جلب جوانان به نفسانیات، از خود بیگانگی و شهواتند، همراه با کمک ۸ میلیون دلاری امریکا به این گروهها حکایت از گذار یک بحران اجتماعی به یک مسئله امنیتی دارد. فعالیت این گروهها در ایران با اهدافی خاص پیگیری میشود. این نوشتار به دنبال واکاوی فعالیت گروههای یاد شده است. واژگان کلیدی: شیطانپرستی، جنگ نرم، دستاوردهای امنیتی، بحران اجتماعی.
| |
عملیات روانی امریکا علیه فناوری صلح آمیز هسته ای ایران
نویسنده: حسین آذری
چکیده عملیات روانی ابزاری است که برای تضعیف روحیه حریف و به تسلیم واداشتن آن و تقویت نیروهای جبهه خودی به کار برده میشود. این ابزار با آغاز انقلاب اسلامی علیه آن استفاده شد. پس از پایان جنگ تحمیلی، مسئله فناوری هستهای ایران در صدر اخبار و گزارشهای رسانهها و مراکز مطالعاتی همچنین دستگاههای امنیتی- اطلاعاتی غرب و بهویژه امریکا قرار گرفت. از آن پس، امریکا همواره با بهرهگیری از مسئله برنامه صلحآمیز هستهای ایران از آن به عنوان ابزاری برای نگران ساختن افکار عمومی مردم و دولتمردان منطقه و جهان استفاده کرده است. تلاشهای امریکا در این زمینه بیش از اینکه بر محور واقعیتهای جاری مبتنی باشد بر کاربست عملیات روانی برای افزایش تأثیرگذاری، استوار است. سرانجام اقدامات روانی این کشور باعث شد تا پرونده هستهای ایران به شورای امنیت راه یابد و به یکی از مهمترین موضوعات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دورة اخیر تبدیل شود. این پژوهش میکوشد با تکیه بر دادههای کتابخانهای و اخبار رسانهای، راهکارهای عملیات روانی امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را تبیین و آشکار کند. افزایش بهرهگیری امریکا از عملیات روانی برای افزایش نگرانی افکار عمومی در آینده، نتیجهای است که ضروری میسازد جمهوری اسلامی ایران در تدابیر رسانهای خود به آن توجه نماید. واژگان کلیدی: فناوری هستهای، جمهوری اسلامی ایران، امریکا، عملیات روانی.
| |
افکار عمومی، صنعت ایده پردازی امریکا در مقابله با جمهوری اسلامی ایران
نویسنده: مهدی زادهعلی
چکیده جهان معاصر با توجه به گستره تغییراتی که در نتیجه گذار فناورانه در آن پدید آمده، شرایطی را پدید آورده که دولتها دیگر نمیتوانند نسبت به افکار عمومی خود و دیگر کشورها بیتوجه باشند و مشروعیت یک سیاست یا راهبرد خاص به میزان مشروعیت آن نزد افکار عمومی بستگی دارد. از اینرو، کشورهایی که منافع خود را فراملی تعریف کرده و توان اقتصادی و فناوری لازم را دارند، میکوشند تا در راستای مشروعیتبخشی به سیاستهای خود، افکار عمومی را دستکاری کنند. در این فرآیند دستکاری افکار عمومی، ایدهسازی و ایدهپردازی ابزار عمده و اساسی به شمار میرود که در سطوح مختلفِ سیاستگذاری مورد توجه امریکا قرار دارد. در این میان جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اهداف دستگاه ایدهپردازی امریکا در صدر توجه است. در این پژوهش ابتدا تلاش خواهد شد تا صنعت ایدهپردازی امریکا و ابعاد آن شناسایی شده و در ادامه چگونگی طرح ایدة تهدید ایران در سطح افکار عمومی مورد کاوش قرار گیرد و نشان داده خواهد شد که چگونه این ایده و نشر آن در تضاد با منافع ملی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. واژگان کلیدی: افکار عمومی، ایدهپردازی، تهدید ایران.
| |
فناوری اطلاعات و قدرت نرم
نویسندگان: روح اله غلامي، نجفعلي شهبازي
چکیده قرن بیست و یکم با بروز تغییرات عمده و بسیاری در ابعاد مختلف علوم و برخی مفاهیم کلیدی چون قدرت، مصادف بوده است. قدرت در زمره مفاهیم بنیادی به شمار می رود که از ابعاد مختلف دستخوش تغییر شده است. امروزه نظامهای برتر جهانی، قدرت جدیدی را با نام قدرت نرم در پیشانی قدرتهای پیشین (قدرت نظامی و اقتصادی) خود قرار دادهاند که به کارگیری این قدرت با کمترین هزینه، اهداف راهبردی و مهمی را تعقیب مینماید. در عین حال عصر انفجار اطلاعات به عنوان یکی از اصلیترین مفاهیم دوران اخیر، از بیشترین اثرگذاری بر حوزه قدرت نرم برخوردار بوده است. بنابراین تلاقی مفاهیم قدرت نرم و اطلاعات، حوزه میانرشتهایِ مهمی است که درک آن، برای کسب قدرت در دنیای امروز ضروری است. در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر مفاهیم قدرت نرم و اطلاعات، نقش اطلاعات در قدرت ملی و نرم تبیین میشود. واژگان کلیدی: قدرت نرم، جنگ نرم، اطلاعات، قدرت ملی.
| |
بررسی اقدامات گروهک تروریستی پژاک از منظر عملیات روانی
نویسنده: روح اله کریمیان
چکیده از زمانهای دور همواره در جنگها، عملیات روانی یکی از بخشهای عمده فعالیت گروههای درگیر را شامل شده است. گروهک تروریستی پژاک که از سال 1383 فعالیت خود را در مرزهای شمال غربی جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد از تمام امکانات و روشها برای ضربه زدن به نظام اسلامی استفاده میکند. یکی از ابعاد اقدامات این گروهک بعد عملیات روانی است که در کنار اقدامات نظامی به صورت گسترده از آن بهره میگیرد. این گروهک اقدامات روانی خود را درسه سطح راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی به مورد اجرا گذارده است، و در هر کدام از این سطوح به دنبال اهداف و مقاصدی خاص است که با تکیه بر آسیبپذیریهای خاصی که در جامعه وجود دارد و در چارچوب تمهای ویژهای در پی محقق ساختن اهداف خود میباشد. بنابراین مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که: مهمترین اهداف و اقدامات گروهک پژاک در حوزه عملیات روانی در سطوح راهبردی عملیاتی و تاکتیکی کدامند؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤال از روش کتابخانهای استفاده شده است و هدف شناسایی و بررسی اقدامات این گروهک در حوزه عملیات روانی و اهداف و مقاصد آنان همچنین آسیبپذیریهای نظام جمهوری اسلامی ایران است. در نتیجه اقدامات روانی این گروهک، نیز همانند سایر گروههای تروریستی آنان را بسیار بزرگتر از آنچه در واقعیت وجود دارد نشان میدهد. واژگان کلیدی: پژاک، عملیات روانی، پ.ک.ک، چرخه اقدامات روانی.
| |