دکتر حجت‌اله مرادی

گرچه عملیات روانی پیشینه‌ای طولانی دارد لیکن مفهوم عملیات روانی و معادل آن جنگ روانی برای اولین‌بار پس از جنگ اول جهانی مطرح شد. تلاش‌های غیرنظامی طرفین درگیر در جنگ حاکی از آن بود که در آینده عملیات روانی سهم و نقشی بی‌بدیل در پیروزی یا شکست طرف‌های درگیر بر عهده خواهد داشت. کمتر از دو دهه بعد، در جنگ دوم جهانی این پیش‌بینی تا حدود زیادی به حقیقت پیوست. در آن جنگ طرف‌های درگیر با بهره‌گیری از بیانیه‌های رادیویی، اعلامیه‌های تبلیغاتی، سخنرانی‌های آتشین و هیجانی و ده‌ها روش و ابزار دیگر، معنای جدیدی به جنگ و عملیات روانی بخشیدند. در آن جنگ نشان داده شد که نه تنها سربازان درگیر در جنگ بلکه غیرنظامیان نیز آماج عملیات روانی قرار می‌گیرند و ثابت شد که ملت‌های غیرنظامی و افکارعمومی آنان در برابر عملیات روانی حتی آسیب‌پذیرتر از نظامیان هستند.

نویسنده: اسماعیل قربان‌پور

با گسترش اينترنت و رواج به‌کارگیری آن در اقشار مختلف جامعه، توجه كارشناسان علوم انساني و اجتماعي به اينترنت، و به دنبال آن به انواع كاربردهاي آن‌، كه يكي از آنها تالارهاي گفت و گوست، ‌جلب شد، به‌ويژه روان‌شناسان و جامعه‌شناسان در سال‌هاي اخير به بررسي تأثیرات حضور در تالارهاي گفت‌وگو، بر سلامت روان و بهزيستي افراد جامعه همچنین بر فرهنگ عمومی آنان پرداخته‌اند. تعدد تحقيقات انجام شده در اين زمينه، منجر به اين شده است كه نشريات مختلفی به انتشار نتايج حاصله از اين تحقيقات بپردازند. اینترنت و امکانات موجود در آن به شکلی روزافزون در حال گسترش است. بحث به‌کارگیری آن از مسائلی است که از ابتدای کار این شبکه مطرح بوده است و همچنان بسیاری از کارشناسان بر روی نحوه و میزان بهره‌گیری از آن در بین گروه‌های مختلف، مسائلی را مطرح می‌کنند. واکاوی تأثیرات بهره‌گیری از این فناوری، مطالعات گوناگونی را طلب می‌کند. این مقاله با تأکید بر کاربردهای متنوع و نوین شبکه اینترنت سعی نموده تا به تأثیرات استفاده از اینترنت در کنش‌های فردی و اجتماعی کاربران ایرانی بپردازد و همزمان این موضوع را مطرح نموده که اینترنت باعث ایجاد تغییراتی در فرهنگ عمومی آنان می‌شود. از جمله تعاملات اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی مجازی که در ایران بسیار مورد توجه همگان، به‌ویژه جوانان قرار گرفته، اتاق‌های گفت وگو (چت‌روم) است که تأثیری چشمگیر بر هویت کاربران گزارده است. این مقاله ابعاد مختلف این تأثیرات را بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: اینترنت، کنش‌های فردی، کنش‌های اجتماعی، فرهنگ عمومی، اتاق‌های گفت وگو.

نویسنده: مصطفی محمدی

مقاله حاضر به بررسی دو متغیر "امنیت نرم" و "رسانه ملی" با تأکید بر کارکرد راهبردی رسانه ملی در مقابله با جنگ نرم می پردازد. امنیت نرم و نظام رسانه ای دو مقوله بسیار مهم، حساس و پیچیده ای هستند که به شدت جوامع بشری را متأثر ساخته اند. با گسترش دنیای ارتباطات، امروزه با جنگ نرم روبه‌رو هستیم به شکلی که گفته می‌شود، هر رسانه ای که قوی تر است می‌تواند در جهت‌دهی افکار عمومی مؤثرتر عمل کند. از این‌رو در عرصه نوين رويارويي، رسانه‌ها از نقشی بسيار مهم در قدرت ملي هر کشور برخوردارند و رسانه ملي نيز نقش حياتي در افزايش ميزان مشارکت، انسجام، اعتماد، وفاداري ملي و سرانجام افزايش مشارکت سياسي دارد و می‌تواند به مثابه يکي از مؤلفه‌هاي اساسي در قدرت نرم و مقابله با جنگ نرم مورد توجه قرار گيرد. بر این اساس، مقاله حاضر در صدد است ضمن بررسی امنیت نرم، به این پرسش پاسخ دهد که نقش رسانه ملی در ایجاد امنیت نرم چیست و راهکارهای مقابله آن با جنگ نرم کدام است؟ روش این پژوهش تحلیل ثانویه بوده، بر بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی همت گمارده است.
واژگان کلیدی: رسانه ملی، امنیت نرم، اطلاع‌رسانی، جنگ رسانه‌ای.

نویسنده: سیدمحمدجواد قربی

مقاله حاضر تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که مختصات قدرت نرم ایران از منظر سند چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ با مداقّه و بررسی متن سند چشم‌انداز می‌توان به ابعاد مختلف قدرت دست یافت و نگرش نرم‌افزاری به قدرت را در کالبد این سند مشاهده کرد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که سند چشم‌انداز به چهره نرم‌افزاری قدرت تأکید زیادی دارد و ابعاد قدرت علمی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را می‌توان در کنار قدرت نظامی مشاهده کرد. همچنین ژئوپلیتیک قدرت نرم ایران در سند چشم‌انداز شامل کشورهای همسایه، منطقه آسیای جنوب غربی، جهان اسلامی و سرانجام سطح جهانی است. از سوی دیگر، طیف وسیعی از منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و تهدیدات آن نیز در سند چشم‌انداز، فهرست شده است. آینده‌پژوهیِ قدرت نرم ایران در افق سند چشم‌انداز نشان می‌دهد که در صورت اجرای صحیح راهبردها و سیاست‌های مندرج در سند چشم‌انداز، پتانسیل‌های مطلوبی برای ارتقاء قدرت نرم ایران وجود دارد. از آنجا که قلمرو و محیط این پژوهش، سند چشم‌انداز بیست‌ساله می‌باشد، مقاله حاضر با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی و روش تحلیل اسنادی به مطالعه قدرت نرم و مختصات آن در سند چشم‌انداز می‌پردازد. مقاله در صدد است مختصات قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را در سند چشم‌انداز بیست‌ساله بررسی و مطالعه کند.
واژگان کلیدی: سند چشم‌انداز، قدرت نرم، جمهوری اسلامی ایران، ژئوپلیتیک.

نویسنده: محمدرضا حق‌شناس آدرمنابادی

امروزه جنگ نرم به مثابه رويكردی جديد براي تهاجم به یک کشور مدنظر است، هدف از جنگ نرم ایجاد تغییرات و براندازی از طریق تأثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات، رفتار و ارزش‌های اجتماعی یک کشور است از این‌رو جنگ نرم، ظاهری فریبنده دارد و محیط آن همه جامعه را در برمی‌گیرد. این مقاله با توجه به اهمیت موضوع یاد شده، با بهره‌گیری از مفاهیم مکتب رضوی، ضمن بررسی مفهوم جنگ نرم و تاکتیک‌های محوری آن، راهبردهای مؤثر برای مقابله با جنگ نرم دشمن را بر اساس سیره امام رضا(ع) و با بهره گیری از مطالعه کتابخانه‌ای مدنظر قرار می‌دهد. در پایان راهبرد‌هایی چون اجرای سیره تربیتی، اخلاقی و عملی امام رضا(ع) و ترویج مکتب رضوی، برگزاری مناظرات و جلسات پرسش و پاسخ، تربیت افراد متخصص، بهره‌گیری از ابزارهای اطلاع‌رسانی، تلاش در جهت ایجاد وحدت در تمام زمینه‌ها و... را برای مبارزه با جنگ نرم دشمن پیشنهاد می‌دهد.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، سیره امام رضا(ع)، راهبردهای مقابله.

نویسنده: حسین آذری

در آموزه‌هاي دين اسلام كار هم‌رديف عبادت و بلكه گاهي بهترين عبادات بيان شده است و بالعكس تنبلي و بيكاري مظهر نقص و پوچي و نشانه سستي ايمان دانسته شده است. قرآن كريم به عنوان برنامه كامل زندگي بشر و دربردارنده همه جنبه‌هاي سعادت بشري در هر عصر و زماني، كار و تلاش را براي رشد و سعادت و فراهم كردن مايحتاج زندگي، لازم و ضروري مي‌داند. اسلام به مثابة دینی که پاسخ‌گوی همه نیازهای اساسی انسان‌هاست از مسئله کار غفلت ننموده، آن را از منظرهای مختلف حقوقی و اخلاقی مورد بررسی قرار داده است. منابع کتاب و سنت آکنده از توصیه‌های پیشوایان دین اسلام است که علاوه بر روشن ساختن حقوق کار بر جنبه‌های اخلاقی آن نیز سفارش فرموده‌اند. پیشوایان اسلام برترین الگوهای اخلاق کار به‌شمار می‌روند. این مقاله در صدد است با بررسی سیره و روایات و احادیث و قرآن کریم، مؤلفه‌های فضایل و رذایل اخلاقی را از منظر اسلام استخراج نماید. روش این مطالعه، تاریخی و توصیفی–تحلیلی بوده، از دریافت‌های نوین علوم انسانی نیز در این مبحث غفلت نمی‌ورزد.
واژگان کلیدی: اسلام، آموزه‌های دینی، اخلاق کار.

نویسنده: حسن فریدی

یکی از مسائل مهم جامعه کنونی، تروریسم است. ترور اقدامی است گروهی، سازمان‌یافته و دارای راهبرد سیاسی. پژوهش حاضر با به کارگیری مفهوم "تروریسم روانی" به این نکته می‌پردازد که اجرای عملیات روانی تخریبی یا تحکیمی توسط تروریست‌ها ارتباطی مستقیم با اهداف تروریستی و توسعة "ناامنی روانی" در جامعه دارد. با توجه به اتهاماتی که به ایران نسبت داده می‌شود پرسش اساسی این تحقیق آن است که: ابعاد عملیات روانی کشورهای غربی با موضوعیت تروریسم علیه ایران چیست و چه عواملی شکل‌دهنده تروریست نامیدن جمهوری اسلامی ایران است؟ در پاسخ به سؤالات طرح شده، این پژوهش با بررسی وقایع تاریخی و با روش کتابخانه ای به این نتیجه منتهی می‌شود که هدف کشورهای غربی از به راه انداختن عملیات روانی علیه جمهوری اسلامی ایران با موضوعیت تروریسم تحت‌الشعاع قرار دادن افکار عمومی جهانیان و کم اثر کردن قدرت نفوذ ایران در سطح جهان و سرانجام منزوی کردن ایران است.
واژگان کلیدی: تروریسم، تروریسم روانی، ایران، انقلاب، کشورهای غربی.

نویسندگان: دکتر مسعود جعفرنژاد، محمدرضا قائدی

بيش از يكصد سال از فعاليت صنعت فيلم‌سازي هاليوودي سپري شده است. هاليوود كه در سينماي جهان تأثيرگذار است، ترویج مدرنيته غربي و مشروعيت‌بخشي به اقدامات هژمونيك امريكا در سطح جهان را در دستور کار خود قرار داده است. طي اين مدت بازنمايي مسلمانان در هاليوود منفي بوده است. هاليوود كه تا پیش از فروپاشي شوروي، مسلمانان را با صفاتي منفی و ناشایست به تصوير مي‌كشيد، پس از فروپاشي شوروي و به خصوص بعد از حادثه 11 سپتامبر 2001، اسلام را در مقابل مدرنیته غربي و "ديگري" و دشمن تمدن غرب مطرح نمود و علاوه بر صفات پیشین، مسلمانان را با صفاتی ديگر همچون تروريسم و بنيادگرايي بازنمايي كرد. قدرت فراگیر يهوديان بر هاليوود، در ارائه تصوير منفي از اسلام و مسلمانان بسيار مؤثر بوده است. این مقاله در پی آن است که در چارچوب روش تحلیلی توصیفی و با بهره‌گیری از اسناد کتابخانه‌ای رویکرد هالیوود به اسلام و مسلمانان را مورد بررسی قرار دهد.
واژگان کلیدی: هاليوود، شرق‌شناسي، بازنمايي، اسلام‌هراسي، صهيونيسم.

نویسندگان: دکتر حجت‌اله مرادی، حسین امانلو

نشانه‌های زیادی بر افول قدرت امریکا دلالت می‌کند: ظهور اروپایی مستقل، بازگشت شوروی در قالب روسیۀ جدید، سرعت چشمگیر پیشرفت چین، و پیدایش قدرت‌های منطقه‌ای همانند جمهوری اسلامی ایران که خواهان اتخاذ تصمیماتی مستقل از دکترین‌های امریکایی ‌هستند و بیداری اسلامی. حاکمان امریکا با آگاهی از تغییر موازنه نظام جهانی به اقداماتی متوسل می‌شوند تا آهنگ تغییر معادلات را خود بنوازند. در این حال، کاهش قدرت نرم امریکا و افزایش رو به تزاید موج امریکاگریزی و امریکاستیزی بزرگ‌ترین چالش ابرقدرت رو به افولی است که خود، قدرت نرم را دستورالعمل مقابله با کشورهای مخالف قرار داده است. این مقاله، با نگاهی به تصمیمات رؤسای جمهور پیشین امریکا، سیر نزول قدرت این کشور به ویژه از دیدگاه قدرت نرم را بررسی می‌کند. تحلیل تحولات مراکز دیگر قدرت از جمله چین که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود بر منابع قدرت نرم خویش می‌افزایند از دیگر تأکید‌ات مقاله است.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، افول امریکا، ظهور چین.

نویسندگان: راحله جمعه‌زاده، حمیده رحیمی

جامعه‌پذیری عبارت است از مراحلی که شخص طی آن خصوصیات مناسب مورد نیازش را برای عضویت در جامعه به دست می‌آورد که مهم‌ترین پیامد آن، شناختی است از خود به عنوان یک موجود استوار اجتماعی که به وسیله هنجارها، نقش‌ها و روابط با دیگران هدایت می‌شود. نهادهای مختلفی در این امر دخیل هستند، در این بین نهادهای دینی در تاریخ معاصر ایران یکی از نهادهای اصلی جامعه‌پذیر کننده به شمار می‌روند. انقلاب اسلامی نیز، از ابتدای شکل‌گیری تاکنون، نسل‌های متعددی را پشت سر گذاشته است. نسل اول، افرادی هستند که در سال 1342 جوان بودند و بخشی از عمر خود را صرف مبارزه کردند و به همراه حضرت امام خمینی(ره)، باعث به وجود آمدن انقلاب اسلامی شدند و جمهوری اسلامی را تشکیل دادند. نسل دوم که پرورده نسل اول است، کسانی هستند که موتور حرکت انقلاب اسلامی بودند و جنگ تحمیلی را اداره کردند و به نام نسل انقلاب و جنگ شناخته می‌شوند. نسل سوم، فرزندان نسل دوم هستند و تجربه پیش از انقلاب و جنگ را ندارند. در هر کدام از این نسل‌ها آموزه‌های دینی و نقشی که علما در این زمینه داشته‌اند و بر اساس آن جامعه‌پذیری را در این افراد شکل داده‌اند، متفاوت است. این مقاله برآن است تا با دید مقایسه‌ای به واکاوی تأثیر روحانیت بر جامعه‌پذیری این سه نسل بپردازد.
واژگان کلیدی: جامعه‌پذیری، علما، نسل‌های انقلاب.

نویسنده: فاطمه مرسلی

در دنیای معاصر یکی از تأثیرگذارترین اقشار جامعه، دانشجویان به شمار می‌روند که با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارند، از توان بالای نقش‌آفرینی در پیشبرد اهداف عالی هر ملتی برخوردارند. ممزوج شدن تحصیلات دانشگاهی و سطح سواد دانشجو از یک‌سو و شادابی و سرزنده بودن آن از سوی دیگر، توان اثرگذاری آن را دو چندان کرده است. یکی از ویژگی‌های کلیدی که دانشجویان بسیجی را صاحب صلاحیت برای ورود به میدان تمدن‌سازی به عنوان هدفی والا می‌کند، انگاره دانشجو به مثابه عاملی عقلانی با روحیه انقلابی، عدالت‌طلبانه و آرمان‌خواهانه است. در مقاله حاضر کوشش شده با محور قرار دادن مکتب اسلام و رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) به ابعاد علمی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی جهاد پرداخته شود. همچنین شاخص‌های عملیاتی آن و الگوی دانشجوی بسیجی برای تولید امنیت نرم، استخراج و ارائه گردد. بدین منظور ابتدا تعریف جهاد مطرح‌شده سپس جایگاه و نقش جهاد در اسلام مورد مداقه قرار گرفته است. سرانجام، جهاد علمی به مثابه مهم‌ترین مؤلفه الگوی دانشجوی بسیجی در عرصه علم و بصیرت سیاسی در جایگاه مقدم‌ترین شاخص الگوی دانشجوی بسیجی در حوزه سیاست و استقلال فرهنگی با اولویت نخست در الگوی دانشجوی بسیجی در حیطه فرهنگی-اجتماعی اثبات و دفاع شده است.
واژگان کلیدی: دانشجوی بسیجی، جهاد نرم، مکتب اسلام، جهاد علمی، جهاد سیاسی.

نویسنده: محمد کاویانی
ناشر: قم پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
نوبت چاپ: اول
سال انتشار: 1391
تعداد صفحات: 434ص